Zarządzanie miastem/gminą nieodzownie wiąże się z efektywnym i racjonalnym gospodarowaniem przestrzenią. Efektywność i racjonalność działań powinna jednak być wypadkową rzetelnych analiz i ocen. W kontekście planowania przestrzennego jest taki jeden dokument, który pozwala na sprawdzenie, czy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miast/gminy (STUDIUM) i miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (MPZP) są nadal adekwatne do aktualnych potrzeb rozwojowych i czy nadal spełniają swoje założenia. Brak oceny aktualności STUDIUM i MPZP może prowadzić do niezgodności pomiędzy zapisami tych dokumentów, a rzeczywistym stanem zagospodarowania przestrzennego danego obszaru i utrudnić efektywne zarządzanie miastem/gminą. W takim razie, czym jest i co zawiera ocena aktualności STUDIUM i MPZP? Z tego artykułu poznasz odpowiedzi na fundamentalne pytania dotyczące tego dokumentu.
Jako autor wielu dokumentów planistycznych postaram się w prosty sposób wyjaśnić, czym jest to z reguły niedoceniane narzędzie i dlaczego warto przygotować je rzetelnie. Zapraszam do spisu treści fundamentalnych pytań i odpowiedzi:
- CZYM JEST OCENA AKTUALNOŚCI STUDIUM I MPZP?
- PO CO MIASTU/GMINIE OCENA AKTUALNOŚCI?
- KTO ODPOWIADA ZA OCENĘ AKTUALNOŚCI STUDIUM I PLANÓW?
- CO POWINNA ZAWIERAĆ OCENA AKTUALNOŚCI PRAC PLANISTYCZNYCH?
- GDZIE ZNAJDĘ OCENĘ AKTUALNOŚCI STUDIUM I MPZP MOJEGO MIASTA/MOJEJ GMINY?
- DLACZEGO LOKALNE WŁADZE NIE SĄ ŚWIADOME WAGI OCENY AKTUALNOŚCI?
CZYM JEST OCENA AKTUALNOŚCI STUDIUM I MPZP?
Ocena aktualności studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem wymaganym przepisami ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Przepisy te wskazują na konieczność przeprowadzenia analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy/miasta, a także obowiązujących dokumentów planistycznych. Dokonuje się tego przynajmniej raz na kadencję urzędującego samorządu. Docelowo, analiza ta powinna dać możliwość oceny lokalnej polityki przestrzennej i jej aktualności.
Schemat procedury w celu sporządzenia tego dokumentu jest dość prosty:
PO CO MIASTU/GMINIE OCENA AKTUALNOŚCI?
Miasto/Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego. Z tego względu posiada władztwo planistyczne, pozwalające na kształtowanie i prowadzenie lokalnej polityki przestrzennej w ramach praw i obowiązków nadanych przez przepisy wyższego rzędu (ustawy i ich rozporządzenia wykonawcze). Jako jednostka samorządowa będąca najbliżej obywateli (mieszkańców miasta/gminy) odgrywa kluczową rolę w systemie planowania i zagospodarowania przestrzennego. W systemie tym uwzględnia się:
- wymagania ładu przestrzennego, w tym urbanistyki i architektury,
- walory architektoniczne i krajobrazowe,
- wymagania ochrony środowiska,
- wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej,
- wymagania ochrony zdrowia oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia,
- potrzeby osób niepełnosprawnych,
- walory ekonomiczne przestrzeni,
- potrzeby interesu publicznego,
- poszanowanie prawa własności,
- potrzeby w zakresie rozwoju infrastruktury technicznej, w szczególności sieci szerokopasmowych
- potrzebę zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wody,
- zapewnienie udziału społeczeństwa w pracach nad STUDIUM i MPZP,
- zachowanie jawności i przejrzystości procedur planistycznych.
Przyznasz, że ta długa lista wymogów i potrzeb koniecznych do uwzględnienia przy gospodarowaniu przestrzenią już na wstępie komplikuje cały proces. Ocena aktualności prac planistycznych, a w szczególności STUDIUM i MPZP jest więc swego rodzaju sprawozdaniem kondycji przestrzennej miasta/gminy. Weryfikacja dokumentów planistycznych pozwala na zoptymalizowanie działań w zakresie planowania przestrzennego. W szczególności, pozwala zidentyfikować potrzeby w zakresie potencjalnych zmian STUDIUM oraz określić skalę potrzeb sporządzania nowych MPZP i zmian obowiązujących MPZP.
Ciekawostka: MPZP jest aktem prawa miejscowego, określającym przeznaczenie oraz sposób zabudowy i zagospodarowania terenu. To taki podstawowy weryfikator Twojego planu zabudowy. W przypadku braku MPZP, wójt/ burmistrz/ prezydent wydaje decyzję ustalającą warunki zabudowy i zagospodarowania terenu (decyzja WZ) lub decyzję o ustaleniu lokalizacji celu publicznego (decyzja ICP). Jeżeli szukasz informacji czy na danym terenie obowiązuje MPZP czy jednak musisz starać się o decyzję WZ to mam dla Ciebie propozycję:
Geoportal OnGeo to szybki dostęp do kompletu informacji o terenie. Z automatycznego raportu ongeo.pl dowiesz się między innymi czy wskazany teren jest objęty MPZP. Dla działek/nieruchomości z dostępnymi danymi o MPZP raport wskazuje pełną nazwę i numer uchwały planu miejscowego. Automatycznie generowane mamy zawierają informacje o dostępności podstawowych mediów (sieci infrastruktury technicznej), wydanych pozwoleniach budowlanych dla wybranego terenu oraz dla terenów sąsiadujących i wiele więcej. Więcej o funkcjonalnościach dowiesz się tutaj.
Abyś mógł_a korzystać w pełni świadomie z tego kodu rabatowego, chciałbym przekazać Ci kilka informacji. Jako Czytelnik Plan Zabudowy masz możliwość skorzystania z rabatu. Z tego tytułu, jako Partner OnGeo otrzymam prowizję. Wysokość mojej prowizji to zwykle od kilku do kilkunastu złotych. Dzięki tym środkom będę mógł dalej rozwijać mój blog. Jak użyć kodu rabatowego dowiesz się tutaj.
KTO ODPOWIADA ZA OCENĘ AKTUALNOŚCI STUDIUM I PLANÓW?
Za stanowienie zadań własnych miasta/gminy odpowiada rada gminy/miasta. To właśnie radni miasta/gminy mają ostateczny głos w sprawie wyznaczania kierunków zagospodarowania przestrzennego, określonych w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (STUDIUM) oraz wskazywanie przeznaczenia terenów oraz zasad zabudowy i zagospodarowania terenów w miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (MPZP).
Wójt/ burmistrz/ prezydent jako organ wykonawczy oraz zwierzchnik urzędu, odpowiada za przygotowanie projektów gminnych aktów planowania przestrzennego (projektów uchwał) dotyczących między innymi STUDIUM i MPZP. Po wejściu w życie tych lokalnych przepisów jest także odpowiedzialny_a za wykonywanie wszystkich zadań z nich wynikających.
Oczywiście wójt/ burmistrz/ prezydent zadanie stworzenia oceny aktualności studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego powierza zespołowi urzędników/urbanistów. Zespół taki składa się przeważnie z pracowników urzędu odpowiedzialnych za gospodarowanie przestrzenią gminy/miasta, a także pracowni urbanistyczno-planistycznej, specjalizującej w sporządzaniu projektów STUDIUM i MPZP.
CO POWINNA ZAWIERAĆ OCENA AKTUALNOŚCI PRAC PLANISTYCZNYCH?
Zasadniczo ocenę aktualności STUDIUM i MPZP należałoby podzielić na trzy części, z których każda kolejna bazuje na poprzedniej. Przyjęta metoda, co do zasady powinna polegać na przeprowadzeniu analizy obecnego stanu zagospodarowania miasta/gminy i konfrontację tego stanu z zapisami dokumentów planistycznych, na podstawie których realizowana jest polityka przestrzenna, a także ustaleniami wydanych decyzji administracyjnych. Tylko tak dogłębnie przeprowadzona analiza pozwoli na sporządzenie wieloletniego programu sporządzania planów miejscowych.
Część I – ANALIZA ZMIAN W ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM
To część polegająca na zebraniu wszystkich możliwych danych przestrzennych opisujących stan zagospodarowania oraz wszystkich obowiązujących dokumentów planistycznych i decyzji administracyjnych wydanych na poziomie miasta/gminy i powiatu. Dane te uzyskać można w toku wizji lokalnych, z ogólnodostępnych systemów informacji przestrzennej, a także z materiałów wewnętrznych urzędu miasta/gminy. Ich przegląd powinien zostać podzielony na kilka następujących po sobie analiz tematycznych:
- stanu zagospodarowania i występujących uwarunkowań funkcjonalno-przestrzennych
- obowiązujących MPZP
- wydanych decyzji WZ i decyzji ICP
- wydanych pozwoleń na budowę i zgłoszeń budowy
- zapisów STUDIUM.
Część II – OCENA ZMIAN W PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM
To swoiste zebrane wcześniejszych analiz w celu ich porównania i wyciągnięcia wniosków istotnych dla dalszych prac planistycznych, uszytych na potrzeby próby stymulowania i kontrolowania rozwoju przestrzennego miasta/gminy.
Część III – WIELOLETNI PROGRAM SPORZĄDZANIA MPZP
To program będący wymogiem ustawowym. Ustala harmonogram dalszych prac planistycznych w zakresie sporządzania nowych MPZP lub zmian obowiązujących MPZP. Program, który nie zostanie sporządzony poprawnie bez wyciągania trafnych wniosków z rzetelnie przeprowadzonego procesu badawczego.
GDZIE ZNAJDĘ OCENĘ AKTUALNOŚCI STUDIUM I MPZP MOJEGO MIASTA/MOJEJ GMINY?
Ocena aktualności STUDIUM i MPZP powinna być ogólnodostępna dla wszystkich zainteresowanych, czyli głównie mieszkańców miasta/gminy, a także przedsiębiorców i inwestorów działających na lokalnym rynku). Na pewno znaleźć można w urzędzie miasta/gminy, dokładniej w np. biurze planowania przestrzennego lub wydziale architektury i budownictwa. Jednak najwygodniej rozpocząć poszukiwania na stronie internetowej miasta/ gminy. Biuletyn Informacji Publicznej (BIP) gminy/miasta to miejsce powszechnego udostępniania informacji publicznej dotyczących gminy/miasta w postaci elektronicznej. Na tej platformie powinniśmy być w stanie znaleźć wszystkie uchwały rady miasta/gminy, a tym samym interesującą nas uchwałę przyjmującą ocenę aktualności prac planistycznych i wieloletni program sporządzania MPZP. Jeżeli lokalne władze dbają o przejrzystość i transparentność planowania przestrzennego to ten dokument może się znajdować w zakładce odpowiadającej tematycznie planowaniu przestrzennemu / zagospodarowaniu przestrzennemu, wraz ze STUDIUM i MPZP, informacją o sposobie wydawania decyzji WZ, składania wniosków i uwag do dokumentów planistycznych.
Niestety przejrzystość tych portali jest bardzo różna. W przypadku trudności z dostępem do oceny aktualności, można skontaktować się z biurem obsługi mieszkańców lub odpowiednim wydziałem planowania przestrzennego urzędu miasta/gminy. Ostatecznie, można również zwrócić się do urzędu w formie pisemnej z prośbą o udostępnienie tego dokumentu, na podstawie przepisów o dostępie do informacji publicznej. Może się jednak okazać, że władze miasta/gminy takiej oceny aktualności STUDIUM i MPZP nigdy nie sporządziły.
DLACZEGO LOKALNE WŁADZE NIE SĄ ŚWIADOME WAGI OCENY AKTUALNOŚCI?
Możliwych przyczyn braku świadomości wśród władz miasta/gminy w kwestii zasadności przygotowania oceny aktualności STUDIUM i MPZP może być wiele. Od zwykłych braków w edukacji w zakresie istoty planowania przestrzennego, po brak odpowiedniego zaangażowania w kwestie zagospodarowania przestrzennego. W przypadku posiadania fundamentalnej wiedzy i chęci jej zastosowania może się okazać, że osoby odpowiedzialne za urbanistykę miasta/gminy nie mają odpowiedniego doświadczenia w zakresie planowania przestrzennego, a w konsekwencji, wykazują brak świadomości na temat istotnego znaczenia oceny aktualności STUDIUM i MPZP w rozwoju miasta/gminy. Ostatnim powodem może być brak odpowiednich zasobów ludzkich i finansowych do opracowania tego dokumentu, co “spycha” go na dalszy plan w porównaniu do bieżących potrzeb w zakresie sporządzania MPZP, decyzji WZ i decyzji ICP. Żadna w przyczyn nie jest jednak wystarczającą wymówką bagatelizowania weryfikacji polityki przestrzennej na podstawie rzetelnej diagnozy obecnej i planowanej tkanki urbanistycznej.
Masz dodatkowe pytania lub wątpliwości?
Jestem do Twojej dyspozycji: piotr@planzabudowy.com
Podstawa prawna informacji zawartych w artykule aktualna na dzień: 27.12.2022 r. – Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2022 r. poz. 503, 2185, 2747).